• නුවන් කුමාර කටුගම්පල

ශ්‍රී ලංකාවේ සිංහල සහ දෙමළ ඇතුළු අනෙකුත් ප්‍රාදේශීය භාෂාවලින් බිඳී විත්, එනම් ශ්‍රී ලාංකික සම්භවය සහිත දැනට භාවිතයේ පවත්නා වචන අතරින් 10ක් නොබෝදා මහා බි්‍රතාන්‍යයේ ඔක්ස්ෆර්ඩ් විශ්වවිද්‍යාල මුද්‍රණාලය ප්‍රකාශයට පත් කරන ඔක්ස්ෆර්ඩ් ඉංග්‍රීසි ශබ්දකෝෂයට (OED) ඇතුළත් කෙරුණා. ඒවා හඳුන්වන්නේ ‘ශ්‍රී ලාංකික ඉංග්‍රීසි SLE නමින්. මෙසේ ඇතුළත් කර ඇත්තේ ශ්‍රී ලංකා දූපත් රාජ්‍යයේ වාසය කරන ඒ ඒ ප්‍රජාව විවිධ සංසිද්ධි හඳුන්වමින් ගොතා ඇති භාෂාමය වදන්වලින් ඔක්ස්ෆර්ඩ් ශබ්දකෝෂයට ඇතුළත් කිරීමට සැලකිල්ලට භාජනය කිරීම සඳහා යොමු කර තිබූ වදන් අතුරින් තෝරා ගත් 10ක්. මෙය ශ්‍රී ලංකාවේ දේශීය යථාර්ථය පිළිබිඹු කරමින් ගෝලීය භාෂාවක් නියෝජනය කිරීමට මෙරටට ලැබුණු මහඟු‍ අවස්ථාවක්.

ඔක්ස්ෆර්ඩ් ශබ්දකෝෂයේ ප්‍රමුඛ විශේෂත්වය වන්නේ බොහෝ ශබ්දකෝෂවල මෙන් වසර ගණන් යාවත්කාලීන නොවී පවතින්නේ නැති ව වරින්වර නව වදන්වලින් යාවත්කාලීන වීම සහ එහි අන්තර්ගත වදන් නිරතුරු නැවත නැවත සලකා බැලීම. නිතර මාරු වීම, මිශ්‍ර වීම, වෙනස් වීම, අනුවර්තනය වීම, වෙනත් භාෂාවලින් අහුලා ගැනීම සහ ඉබේ එකතු වීම වැනි වූ අනෙකුත් භාෂාමය ලක්ෂණවල සහ විශේෂයෙන් වදන්වල ස්වභාවය නිසා නැවත සංස්කරණයේ වටිනාකම ප්‍රබල වනවා.

විවිධ රටවල, විවිධ මූලාශ්‍ර ඔස්සේ ඕනෑ ම ආකාරයකින් ඔක්ස්ෆර්ඩ් ශබ්දකෝෂයේ නිරීක්ෂණ ලැයිස්තුවට, එනම් එහි දත්ත පද්ධතියට වදන් ඇතුළත් කෙරෙනවා. ඒ, එම වදන් මූලික සහ උසස් පියවර කිහිපයක් ඔස්සේ සංස්කාරක මණ්ඩල ගණනාවක අවධානයට ලක්වෙමින් දීර්ඝ සහ සංකීර්ණ ක්‍රියාවලියක් ඔස්සේ අනුමත වීමෙන් පසු. මෙසේ වරින් වර ලෝක ඉංග්‍රීසි යාවත්කාලීන කිරීම ඔක්ස්ෆර්ඩ් සම්ප්‍රදායක්. මෙහිදී සිදු කෙරෙන්නේ අදාළ රට විසින් යෝජනා කරනු ලබන වදනක් ශබ්දකෝෂයට ඇතුළත් කර අර්ථදැක්වීම වැනි සරල කාරණාවක් නොව එකී වදනට අදාළ සම්පූර්ණ ජීවිත කතාව පර්යේෂණාත්මක ව සහ විශ්ලේෂණාත්මක ව සොයාගෙන විස්තරාත්මක අර්ථ දැක්වීමක්. එහිදී දැනට භාෂාව භාවිත කරන ආකාරය වාර්තා කිරීමක් සිදු කෙරෙන අතර එය වදනේ නිවැරදිභාවය පිළිබඳ ලබාදෙන ජාත්‍යන්තර තක්සේරුවක් හෝ ඇගයීමක් වන්නේ නැහැ.

ලොව ප්‍රධානතම අන්තර්ජාතික භාෂාව වන්නේ ඉංග්‍රීසි. යටත්විජිතවාදීන්ගේ ග්‍රහණයේ පසුවූ කල පටන් මේ දක්වා ඉතිහාසමය, භාෂාමය සහ දේශපාලනමය බලපෑම්වල ප්‍රතිඵල ලෙස වර්ධනය වූ මෙරට භාෂා භාවිතයේ පශ්චාත් යටත්විජිත අනන්‍යතාවක ලක්ෂණ පෙන්වනවා. මේ භාෂා ඉටු කරන්නේ රටේ අන්තර් පුද්ගල සන්නිවේදනයේ සැලකිය යුතු කාර්යභාරයක්. ඒ ඒ ජනවර්ගවල අනන්‍යතාවේ සලකුණු ද එහි වනවා. ශ්‍රී ලාංකික බර්ගර් වැනි ජාතිකයන් සිය මව් බස ලෙස ඉංග්‍රීසි සැලකූවත් ශ්‍රී ලංකාවේ ඉංග්‍රීසි භාෂාව හඳුන්වන්නේ ‘සන්ධාන භාෂාව’ යනුවෙන්. සිංහල භාෂාව සිංහල ජනයාගේ මව් භාෂාව ලෙස සලකන අතර දෙමළ භාෂාව දෙමළ සහ මුස්ලිම් ජනතාවගේ මව් භාෂාව ලෙස සලකනවා.

2025 ජුනි මාසයේදී ශබ්දකෝෂය යාවත්කාලීන කරන විටයි, අප අද අවධානයට යොමුකරන වදන් ඔක්ස්ෆර්ඩ් ඉංග්‍රීසි ශබ්දකෝෂයට එක් ව තිබෙන්නේ. මෙය ශ්‍රී ලාංකික ඉංග්‍රීසි භාෂාවේ ආරම්භය හා පරිණාමය විමර්ශනාත්මක ව අගය කරමින් අපේ රට සම්බන්ධයෙන් අන්තර්ජාතික ව කළ සැලකිය යුතු පිළිගැනීමක්.

මෑතකදී ඊට ඇතුළත් කළ පළමු ලාංකික ඉංග්‍රීසි වචනය ලෙස සැලකෙන්නේ Asweddumize (අස්වෙඩුමයිස්)’‍. එහි අර්ථය ලෙස දක්වා ඇත්තේ වී වගාව සඳහා ඉඩම් සකස් කිරීම (To prepare (fallow or disused land) for cultivation. esp. for the growing of rice) යන්න. මෙය ශ්‍රී ලංකාවේ කෘෂිකර්මාන්තයේ සහ ඉඩම් ප්‍රතිසංස්කරණ කතිකාවේ දිගු කලක් භාවිත වූ වදනක්. එය ඔක්ස්ෆර්ඩ් ශබ්දකෝෂයට ඇතුළත් කළ ශ්‍රී ලාංකික ඉංග්‍රීසි පද අතර එක ම ක්‍රියාපදය ද වනවා.

නව එකතු කිරීම්වල කැපී පෙනෙන වදනක් වන්නේ Kottu roti (කොත්තු රොටි)’ යන්න. කුඩා කොටස්වලට කැඩුණු රොටි, මස්, එළවළු සහ කුළුබඩුවලින් සමන්විත ජනප්‍රිය වීදි ආහාරයක් ලෙස පිළිගැනෙන එය උණුසුම් ව පිළියෙල කිරීම, රස සහ සුවඳ, රිද්මයානුකූල ව සුවිශේෂ තලයකින් කපමින් නිකුත් කරන ශබ්දය නිසා වඩාත් ප්‍රසිද්ධ වූ ආහාරයක්. (් ීරස ඛ්බන්බ ාසිය ජදබිසිඑසබට දf චසැජැි දf රදඑසල පැ්එ ්බා ඩැටැඒඉකැිල පසංැා අසඑය ිචසජැි ්බා ජමරරහ ි්මජැ ්බා ජයදචචැා ඉහ ජකැ්ඩැරි ්ි එයැහ ්රු ජදදනැා දබ ් ටරසාාකැ. ඔයසි ාසිය සි එහචසජ්කකහ ්ිදජස්එැා අසඑය එයැ ාසිඑසබජඑසඩැ ිදමබා දf එයැ ජකැ්ඩැරි යසඑඑසබට එයැ ටරසාාකැ ්ි සඑ සි චරුච්රුා ඉහ රද්ාිසාැ ඩැබාදරි.)

සිංහල සම්භවයක් සහිත පොල් සහ කුළුබඩු මිශ්‍ර කර සැහැල්ලු‍වෙන් පිසින ලද කැඩුණු හරිත ආහාරයක් (A Sri Lankan dish consisting of pieces of roti, meat and vegetables, mixed with spices and curry sauce and chopped by cleavers as they are cooked on a griddle’ This dish is typically associated with the distinctive sound of the cleavers hitting the griddle as it is prepared by roadside vendors) යනුවෙන් අරුත් ගැන්වෙන Mallung (මැල්ලු‍න්) යන්න ද සිංහල සහ හින්දු අලු‍ත් අවුරුදු සමයේදී සාම්ප්‍රදායික ව නැකතට අනුභව කරන, එළකිරි හෝ පොල් කිරි යොදා පිසින බත් (A Sri Lankan dish made with rice cooked in coconut milk and formed into a block, typically sliced into diamond-shaped pieces and traditionally eaten at the Sinhala and Tamil New Year and at ceremonial or other special occasions. Kiribath is often served with various types of onion relish or alternatively, sweetened with jaggery.) යනුවෙන් තේරුම දෙන Kiribath (කිරිබත්)’ යන්න ද OED අලුතින් ඇතුළත් කළ වදන්.

සාම්ප්‍රදායික ආහාර, චාරිත්‍ර වාරිත්‍ර සහ ක්‍රීඩාවලින් සමන්විත ව අප්‍රේල් මාසයේදී උත්සවශ්‍රීයෙන් සමරන ශ්‍රී ලාංකික සංස්කෘතියේ ප්‍රමුඛතම ජාතික සැමරුම් මංගල්‍යය වන සිංහල සහ දෙමළ අලු‍ත් අවුරුද්ද (The first day of the Sinhala and Hindu New Year, occurring on the spring equinox’ Also (a period of celebration marking the start of the Sinhala and Hindu New Year, typically lasting for seven to ten days. The date of the festival is determined by the solar calendar and usually falls around 14 April) යනුවෙන් හඳුන්වන Avurudu (අවුරුදු)’ යන වදන ද එහි යොදා තිබෙනවා.

Watalappam (වටලප්පම්)’ යන්න ද ධෑෘහි ඇතුළත් කළ තවත් වදනක්. මෙය එහි අරුත් ගන්වන්නේ පොල් කිරි, හකුරු සහ කුළුබඩුවලින් සාදන මුස්ලිම් ජාතිකයන් විසින් හඳුන්වාදෙන ලද ප්‍රධාන අතුරුපසක් (n Sri Lankan cookery (a custard made from coconut milk (or sometimes condensed milk), cashew nuts, eggs, and spices such as cardamom and cloves, sweetened with jaggery and traditionally eaten by Sri Lankan Muslims during celebrations marking the end of Ramadan.) යනුවෙන්. පෘතුගීසි ආභාසය සහිත ව පැවතෙන ප්‍රචලිත වේග රිද්ම සංගීත ප්‍රභේදයක් (An uptempo style of popular music originating in Sri Lanka and combining infliences from both Africa and Europe, typically played in 6-8 time, with a syncopated rhythm and often associated with weddings and other celebrations. Also (a style of dance performed to this music. Types of baila music are also popular in Goa and in the city of Mangaluru, on Indiazs west coast.) ලෙස සඳහන් වන Baila (බයිලා)ල ක්‍රිකට් තරග, ප්‍රාසංගික අවස්ථා යනාදියේදී බොහෝ විට සජීවී ව වැයෙන පිත්තල ලෝහය පාදක සංගීත භාණ්ඩවලට මුල්තැන දෙන සංගීත ශෛලියක් (A genre of Sri Lankan music usually played at cricket and other sports matches, characterized by lively rhythms and typically featuring instrumentation of trumpet, saxophone, trombone and snare and bass drums. Often (and earliest) as a modifier, esp. in papare band, papare music.) යන අරුතින් ඇතුළත් කළ Papare (පපරේ)’ යන ශ්‍රී ලාංකික වදන් ද දැන් ධෑෘහි අන්තර්ගතයි.

ශ්‍රී ලංකාවේ වතු ප්‍රදේශවල ප්‍රධාන නිවස්නය වන, සාමාන්‍ය නිවසකට වඩා සුඛෝපභෝගී නිමාවක් සහිත මන්දිරයක් (A mansion or manor house¦ the principal house of an estate.) ලෙස හැඳින්වෙන ‘Walawwa (වලව්ව)’, සිංහල කාන්තාවන් අඳින සාම්ප්‍රදායික සාරි වර්ගයක් ද සුවිශේෂ අලංකාර සහිත ඇඳුම් විලාසිතාවක් ^A type of sari traditionally associated with Sinhalese women of Sri Lanka, draped by wrapping around the waist, creating a distinctive frill around the midriff and pinning the end over the left shoulder. Also known as the Kandyan sari) ද වන Osari (ඔසරි) යන වදන් ද ඔක්ස්ෆර්ඩ් ඉංග්‍රීසි ශබ්දකෝෂයට ඇතුළත්කර තිබෙනවා.

මීට අමතර ව OED පොරොත්තු ලේඛනයේ තවත් ශ්‍රී ලාංකික වදන් කිහිපයක් ඇතුළත් ව තිබීම ද ඒවා සමීක්ෂණය වෙමින් පැවතීම ද ශ්‍රී ලාංකිකයාට සතුටු විය හැකි කාරණා.